Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabı, Diğer Dönen Varlıklar hesap grubunda yer alan aktif karakterli bir hesaptır. Bu hesapta peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır. Kaynağında yapılan kesinti yani stopaj ve geçici vergi dönemlerinde ödenen vergiler bu hesapta izlenir.
KAYNAKTA ÖDENEN VERGİLER İÇİN YAPILACAK KAYIT
İşletmenin bankadaki mevduatına faiz işlemesi durumunda banka bu faiz geliri üzerinden işletme adına devlete ödenmek üzere vergi kesintisi(kaynakta yapılan kesintiye bir örnektir) yapar. Yapılan kesinti tutarı yılsonunda ödenecek vergiden mahsup edilir. Bundan dolayı bu hesap alacak niteliğinde bir varlığı ifade etmektedir şeklinde düşünülmelidir. Bu durumu bir örnekle açıklayalım. Örneğin; bir işletmenin bankadaki vadeli mevduat hesabında bulunan tutardan 1.000,00 TL’lik faiz geliri elde etmiştir. Bu gelir %15 oranında kaynakta vergilendirilmiş ve kalan tutar banka hesabına aktarılmıştır. Bu durumda olması gereken kayıt şu şekildedir;
————————————————/———————————————–
102 Bankalar 850,00
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 150,00
642 Faiz Gelirleri 1.000,00
Vadeli mevduat hesabına faiz işlemesi
————————————————/———————————————–
ÖDENEN GEÇİCİ VERGİLER İÇİN YAPILACAK KAYIT
Öncelikle bilmeyenler için geçici verginin ne olduğunu kısaca açıklayalım. Basit usul ticari kazanç elde edenler hariç olmak üzere bütün işletmeler üçer aylık dönemler halinde kâr/zarar tespiti yaparak elde edilen kârın vergisini öderler. Piyasada peşin vergi de denir ki, bu ifade konunun anlaşılması için daha uygun bir ifade olabilir. Çünkü yıl içinde ödenen vergiler yıllık hesaplanan kurumlar vergisi ya da gelir vergisinden düşülür.
İşte bu şekilde yıl içinde ödenen geçici vergiler 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabında izlenir.
ÖRNEK:
- Bir işletmenin 2019 yılı içinde 6.000,00 TL geçici vergi hesaplanmış, olduğunu ve bu tutarın tamamı bankadan ödenmiştir. Bu durumda yapılacak kayıt şöyle olacaktır:
————————————————/———————————————–
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 6.000,00
360 Ödenecek Vergi Fonlar 6.000,00
Geçici verginin tahakkuku
————————————————/———————————————–
360 ödenecek vergi fonlar 6.000,00
102 Bankalar 6.000,00
Tahakkuk eden verginin ödenmesi kaydı
————————————————/———————————————–
- Dönem sonunda işletmenin ödeyeceği vergi tutarı 10.000,00 TL olarak hesaplanmıştır.
————————————————/———————————————–
371 Dön. Kar. Peşin Ödn. Ver. Değ. Yas. Yük. Karş. 6.000,00
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 6.000,00
Geçici verginin yükümlülükler hesabına devri
————————————————/———————————————–
691 Dönem Karı Vergi Değ. Yas. Yük. Kar. 10.000,00
370 Dönem Karı Vergi Değ. Yas. Yük. Kar. 10.000,00
Dönem karından vergi karşılığı ayrılması
————————————————/———————————————–
370 Dönem Karı Vergi Değ. Yas. Yük. Kar. 10.000,00
371 Dön. Kar. Peşin Ödn. Ver. Karş. 6.000,00
360 Ödenecek Vergi Fonlar 4.000,00
Gelir/Kurumlar vergisinin tahakkuku
————————————————-/—————————————————
